Cách Thiết Kế nội dung thân thiện với người dùng

Thiết kế thân thiện với người dùng nghĩa là tạo ra nội dung mà bất kỳ ai cũng có thể sử dụng, không phân biệt khả năng hay khiếm khuyết. Việc này đảm bảo tất cả mọi người đều có thể tiếp cận thông tin và chức năng một cách công bằng. Đây không chỉ là một việc tốt nên làm, mà còn là một phần quan trọng của việc thiết kế "bao trùm" (inclusive design). Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những nguyên tắc chính và cách thực hiện để tạo ra thiết kế thân thiện với người dùng.

Hiểu Thế Nào Là “Thân thiện cho người dùng”

Thiết kế "thân thiện với người dùng" có nghĩa là thiết kế tài liệu và nội dung trên mạng sao cho tất cả mọi người, bao gồm cả người khuyết tật, đều có thể sử dụng và hiểu được. Mục tiêu là đảm bảo thông tin đến được với tất cả mọi người, dù họ dùng công cụ gì hay có khiếm khuyết gì.

Ví dụ, có người dùng kính lúp màn hình để đọc, có người dùng phần mềm đọc màn hình (screen readers) để nghe nội dung, hoặc các công cụ khác để đơn giản hóa nội dung. Nhiệm vụ của bạn là tạo ra nội dung "ăn khớp" với những công cụ hỗ trợ (assistive technologies) này.

Thêm Phụ Đề Cho Video

Phụ đề (captions) rất quan trọng để video đến được với nhiều người hơn. Khi thêm phụ đề, bạn không chỉ giúp những người khiếm thính, mà còn giúp những người đang ở nơi ồn ào hoặc không tiện bật tiếng. Hãy coi phụ đề như là "lời thoại" của video – nó bao gồm tất cả những gì nhân vật nói, tiếng động, và cả những âm thanh xung quanh có thể giúp người xem hiểu rõ hơn. Hãy đảm bảo phụ đề khớp với lời nói và âm thanh để ai xem cũng thấy dễ chịu.

Thiết Kế Hình Ảnh (Designing Visuals)

Khi thiết kế, hãy nghĩ đến việc những người khiếm thị sẽ nhìn thấy tác phẩm của bạn như thế nào. Một điều quan trọng là độ tương phản màu sắc. Chữ và nền phải có màu khác biệt rõ ràng để những người có thị lực kém dễ đọc. Các công cụ như color contrast checkers trong Adobe Color có thể giúp bạn đảm bảo thiết kế đạt chuẩn "cho mọi người".

Kiểm Tra Độ Tương Phản Màu

Nếu bạn dùng Adobe Express, có các tiện ích mở rộng (add-ons) như Accessibility Checker, giúp bạn kiểm tra độ tương phản màu nhanh chóng. Chỉ cần chọn hai phần (ví dụ chữ và nền),rồi bấm "Check Contrast". Bạn sẽ biết ngay liệu màu sắc bạn chọn có đủ dễ nhìn cho những người có các mức độ khiếm thị khác nhau hay không.

Chuẩn AA, AAA và WCAG

Trong thiết kế phía dưới, màu chữ và màu nền không đủ khác biệt để đạt chuẩn AA và AAA.

Hai chuẩn này, do Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) đặt ra, giúp đánh giá xem thiết kế của bạn có dễ dùng cho người khiếm thị hay không. AA là chuẩn cơ bản, đảm bảo nội dung dễ đọc cho người có khó khăn về thị lực ở mức độ vừa phải và người mù màu. Các phần quan trọng trong thiết kế của bạn – như chữ, hình ảnh, các nút bấm – phải đạt chuẩn này.

AAA thì "khó" hơn, dành cho nội dung dễ tiếp cận hơn với người khiếm thị nặng. Để đạt chuẩn AAA, màu sắc phải tương phản cao hơn, có thêm phần mô tả chi tiết bằng chữ, và các quy định khác chặt chẽ hơn. Dù việc này có thể khiến bạn khó chọn màu, kiểu chữ, hình ảnh hơn, nhưng nó giúp nội dung của bạn đến được với nhiều người hơn.

Đạt chuẩn AAA đôi khi rất khó, nhưng cố gắng đạt chuẩn AA là tốt rồi, vừa đảm bảo "cho mọi người" mà vẫn cho bạn thoải mái sáng tạo.

Đừng Chỉ Dùng Màu Sắc

Ngoài ra, đừng chỉ dùng màu sắc để truyền đạt thông tin. Ví dụ, nếu bạn dùng màu đỏ và xanh lá để phân loại trong biểu đồ, người mù màu đỏ-xanh lá sẽ không phân biệt được. Thay vào đó, hãy dùng thêm các kiểu đường nét, họa tiết, hoặc nhãn (labels) để phân biệt. Như vậy, ngay cả những người không nhìn được một số màu cũng có thể hiểu nội dung của bạn.

Thêm Mô Tả Bằng Chữ

Mô tả bằng chữ, ví dụ như alt text cho hình ảnh, rất quan trọng. Alt text giúp mô tả hình ảnh cho những người dùng phần mềm đọc màn hình. Khi viết alt text, hãy viết ngắn gọn nhưng vẫn đầy đủ ý nghĩa. Ví dụ, thay vì viết "Ảnh máy xay cà phê", bạn có thể viết "Hình vẽ máy xay cà phê kiểu cổ" để rõ ràng hơn.

Sắp Xếp Nội Dung Hợp Lý

Một tài liệu được sắp xếp tốt sẽ giúp người dùng dễ dàng tìm kiếm thông tin. Bạn có thể làm điều này bằng cách dùng các tiêu đề (headings),danh sách (lists),và các thành phần cấu trúc khác một cách hợp lý. Tiêu đề nên được sắp xếp theo thứ tự (ví dụ, Tiêu đề 1 cho phần chính, Tiêu đề 2 cho phần nhỏ hơn). Cách sắp xếp này giúp người dùng phần mềm đọc màn hình hiểu được cấu trúc của nội dung và dễ dàng di chuyển qua lại.

Thêm vào đó, bằng cách dùng đúng styles và tags trong các phần mềm thiết kế, bạn có thể đảm bảo cấu trúc tài liệu được giữ nguyên khi xuất ra. Ví dụ, bằng cách gắn đúng tags cho tiêu đề trong Adobe InDesign, bạn sẽ giúp các công nghệ hỗ trợ hiểu đúng cấu trúc tài liệu và giúp người dùng dễ theo dõi hơn.

Kiểm Tra Tính "Dễ tiếp cận"

Kiểm tra là bước rất quan trọng để đảm bảo thiết kế của bạn "cho mọi người". Hãy dùng các công cụ kiểm tra (accessibility checkers) để tìm ra các vấn đề tiềm ẩn và đảm bảo nội dung của bạn đạt chuẩn. Hãy mời những người khuyết tật tham gia quá trình kiểm tra để có được ý kiến phản hồi và cải thiện sản phẩm.

Tóm Lại

Thiết kế "thân thiện với người dùng" là tạo ra nội dung bao trùm và hữu ích cho tất cả mọi người. Bằng cách hiểu và làm theo các nguyên tắc chính – như độ tương phản màu sắc, mô tả bằng chữ, cấu trúc hợp lý, và ghi nhãn đúng cách – bạn có thể đảm bảo thiết kế của mình đến được với tất cả người dùng. Đây không chỉ là việc tuân thủ quy định, mà còn là thể hiện sự quan tâm và đảm bảo mọi người đều có thể tiếp cận và hưởng lợi từ nội dung của bạn.

Tại Sao Điều Này Quan Trọng: 

Trong suốt khóa học, bạn sẽ được dùng các tính năng cao cấp như công cụ "cho mọi người" nâng cao, bộ nhận diện thương hiệu (brand kits),và các công cụ thiết kế có AI. Thiết kế "cho mọi người" không chỉ là tuân thủ quy định—mà còn là tạo ra nội dung thực sự bao trùm và có tác động.

Hãy thiết kế "thân thiện với người dùng", thử nghiệm các công cụ mạnh mẽ, và biến ý tưởng của bạn thành hiện thực. Thông tin chi tiết về bản dùng thử miễn phí sẽ có ở phần tiếp theo.